Koka e Herės
Koka e Herės ėshtė e njė cilėsie shumė tė mirė punimi dhe
datohet nė shek. II pas K. Skulptura paraqet bukurinė
femėrore tė njė origjinali grek tė gjysmės sė parė tė shek.
IV para K. nė versionin hyjnor dhe mbretėror. Mbretėresha e
hyjnive ėshtė e paraqitur nė kėtė skulpturė nė formėn e saj
klasike, me flokėt e ndarė nė dy pjesė dhe me njė kurorė nė
krye.
Tiranė, Muzeu Arkeologjik Kombėtar.
Lorikato
Statuja greke prej mermeri ėshtė zbuluar nė vitet '60 tė
shek. XX nė zonėn veriore tė qytetit. Nga stili mund tė
datohet nė gjysmėn e dytė tė shek. I pas K. Skulptura ėshtė
gjetur sė bashku me fragmente tė tjera prej mermeri tė
grumbulluara pėr t'u ripėrdorur. Cilėsia e lartė dhe
pėrmasat e konsiderueshme tė bėjnė tė mendosh se statuja
duhet tė ketė qenė vendosur nė ndonjė ndėrtesė publike ose
rezidencė e ndonjė pjesėtari tė familjes perandorake tė
Jul-Klaudėve. Nė krahasim me statujat e tjera qė paraqesin
Neronin nėpėr muze tė ndryshėm tė Evropės (Paris, Mynih,
Bolonja dhe Olimpia) si dhe duke u nisur nga karakteristikat
stilistike qė paraqet skulptura, sugjeron se princi i
panjohur i Durrėsit mund tė jetė pikėrisht Neroni. (54-68
pas K.)
Tellus
Nė vitin 2003 gjatė gėrmimeve tė shpėtimit tė njė ndėrtese
nė zonėn qendrore tė qytetit, nė afėrsi me forumin, u zbulua
njė statujė e madhe e njė perėndeshe e ulur nė fron, tė
cilės i mungonte koka. Statuja u gjet nė njė dysheme me
pllaka mermeri pjesė e njė ndėrtese tė periudhės romake.
Vėshtirėsitė e gėrmimit nuk bėnė tė mundur marrjen nė
konsideratė tė kėtij kompleksi qė gjatė periudhės bizantine
ka qenė pjesė e njė ndėrtese monumentale e zonės qendrore.
Perėndesha mban nė prehėr dy fėmijė (Karpoi, perėndi tė
vogla tė stinės) dhe fruta (rrush, etj). Ikonografia e
Tellus-it, si hyjni romake, i korespondon perėndeshės greke
Xhea e cila paraqet pjellorinė dhe bujarinė e tokės. Nė
periudhėn perandorake romake, pėrveē trasmetimit tė mesazhit
politik perandorak, Tellus paraqet pjellorinė e natyrės nė
njė kornizė harmonike nė tė cilėn tė gjitha perėnditė sė
bashku favorizojnė zhvillimin e njeriut. Kjo "plotshmėri e
kohėve", kjo kohė e artė, u arrit vetėm nė saj tė
perandorisė romake dhe e qeverisė perandorake. Domethėnia e
kėtij kompleksiteti politik duket e lidhur shumė qartė me
efektshmėrinė perandorake: mermeri i njė cilėsia shumė tė
mirė dhe cilėsi shumė e lartė e punimit tė skulpturės tė
ēojnė nė pėrfundimin se kjo vepėr arti ėshtė realizuar nė
gjysmėn e parė tė shek. II pas K gjatė kohės sė sundimit tė
Trajanit tė I. Gjatė periudhės bizantine, nė fund tė shek V
pas K, statuja mund tė jetė transferuar nė njė ndėrtesė
tjetėr, mbase nė njė ndėrtesė publike tė karakterit
monumental, me shumė mundėsi rezidencė perandorake ose
rezidencė e njė pėrfaqėsuesi parandorak. Kujtojmė se nė 11
prill tė vitit 491 u lind nė Dyrrachion perandori Anastasi
I. Struktura e zbuluar gjatė njė gėrmimi shpėtimi u
shkatėrrua nga ndėrtimi i njė pallati tė ri.
Forumi rrethor - Macellum
Nė lindje tė termave gjendet njė ndėrtim madhėshtor, forumi
rrethor, i gėrmuar nga Prof. Afrim Hoti. Monumenti ėshtė
datuar midis shek. IV-VI pas K. Nga mbefjet
e gjetura
ndėrtesa ofron njė kolonadė rrethore me rreze 18 m dhe
kufizohet nga njė hapėsirė qendrore e shtruar me pllaka
mermeri (disa prej tė cilave kanė mbishkrime dhe monograme)
nė mes tė tė cilave gjendet njė bazament tetėkėndor me
gjurmė shkallėsh (mbase pėr njė statujė?) dhe njė pus.
Menjėherė pas korridorit kolonadė gjendet njė seri
ambjentesh me shpėrndarje radiale e funksione prodhuese (edhe
e tipit artizanat metalurgjik). Nė pjesėn e zonės publike
ndėrtesa ėshtė e realizuar me mermer grek nga Prokoneso. Ky
mermer i importuar nė Dyrachion kėrkon njė pėrpjekje
ekonomike tė jashtėzakonshme qė vetėm njė perandor mund ta
realizonte (Anastasi I ose Justiniani).
L’Amfiteatri
|