Il Progetto Durres-Due progetti

Il progetto Durres

Parathënie

Zhvillimi i madh demografik dhe ekonomik i Durrësit ka sjell një zgjerim shumë të madh të ndërtimeve për banim në qytet. Nga mungesa e mjeteve dhe njohjes ky zgjerim ka dëmtuar shumë mbetjet e rëndësishme arkeologjike të monumenteve që ndodhën nëntokë. Kjo situatë shumë e rëndë që rrezikon të zhduk një të kaluar të lavdishme dhe një dokument prej mijëra vjetësh civilizim, po arrihet të riparohet me një seri inisiativash legjislative e shkencore nga ana e autoriteve lokale e kombëtare, me bashkëpunimin e të gjithë qytetarëve dhe komunitetit shkencor, së bashku me organizatat ndërkombëtare që operojnë në vend. Në prill të vitit 2003 Parlamenti i Republikës së Shqipërisë votoi një ligj të veçantë për mbrojtjen dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore arkeologjike për qytetin e Durrësit. Ligji vendos detyrime të ashpra për ndërtimet në qendrën urbane të qytetit, nëse kjo zonë koinçidon me mbetje arkeologjike të qytetit antik. Me aplikimin e këtij ligji bëhet e mundur nëpërmjet hartës së shpëtimin të zonave arkeologjike njohja e depozitave arkeologjike të qytetit nën zonën e tutelës. Shpëtimi dhe vlerësimi i monumenteve arkeologjike do çoj më tej në realizmin e kërkimeve, restaurimeve dhe mjeteve të përshtaçme për këtë qëllim. Gjithë kjo sipërmarrje është mbështetur në punën mbikëqyrëse të profesionistëve, të përkrahur gjithashtu dhe nga opinioni i gjerë publik për ruajtjen pasurisë, si në profilin kulturor dhe civil, edhe në profilin ekonomik dhe sipërmarrës. Nevojave për ruajtje dhe zhvillim i korespondojnë dy projektet e universitetit të Parmës të realizuara në shenjë bashkëpunimi mes dy vendeve: projekti Durrës dhe projekti Pilot për krijimin e Parkut Arkeologjik Urban në Durrës.

Projekti Durrës UNOPS-UNIPR-DAD

Projekti Durrës 2002-2005 është një sipëmarrje bashkëpunimi e financuar nga shteti italian në sektorin e trashëgimisë kulturore dhe arkeologjike. Projekti drejtohet nga UNOPS (UNITED NATIONS OFFICE for PROJECTS SERVICE), PASARP Durrës, Universiteti i Parmës; Muzetë e qytetit të Udines dhe Departamenti i Arkeologjisë së Durrësit. Ky Projekt ka patur për qëllim shpëtimin, vlerësimin dhe ekspozimin e trashëgimisë kulturore arkeologjike të qytetit dhe të territorit përreth tij nëpërmjet mbështetjejes shkencore dhe teknologjike në restaurim, në programimin urbanistik, në formimin profesional dhe sipërmarrjen në sektorin kulturor. Si pjesë e projektit janë realizuar disa ekspozita fotografike shëtitëse me përmbajtje trashëgiminë kulturore dhe arkeologjike të qytetit, si ekspozita "Durrësi "3000 vjet civilizim". Gjithashtu iu është dhënë informacion punëtorëve dhe sipërmarrësve në sektorin kulturor, ndërsa për rifreskimin e përdorimit të hartës së shpëtimit të zonave arkeologjike janë organizuar takime shkencore mbi temat e shpëtimit dhe vlerësimit të trashëgimisë kulturore arkeologjike shqiptare, si dhe janë realizuar shfaqe kulturore për publikun e Durrësit.

Formimi profesional

Një përkujdesje e mirë bazohet në krijimin e një skuadre të mirë profesionistësh që të jenë në gjendje të restaurojnë, të realizojnë aktivitete didaktike dhe të vlerësojnë trashëgiminë duke e përdorur atë si mjet turistik. Një pjesë e mirë e Projektit Durrës i është dedikuar formimit të punonjësve të sipërmarrjeve kulturore, që nëpërmjet kurseve dhe stazheve në Durrës dhe në Itali (Parma, Udine) të bëhen sa më efiçent në këtë sektor. Këto kurse janë realizuar në bashkëpunim me "Projektin e Analizave“ dhe kanë patur për qëllim studimin e bashkëpunimeve të sipërmarrjeve të vogla ose të mesme italiane dhe krijimin në të ardhmen e sipërmarrjeve shqiptare qofshin këto të vogla apo të mesme. Këto kurse janë zhvilluar në Universitetin e Bolonjës - Fakulteti i Ekonomisë, Forli, me financim nga Ministria e Jashtme Italiane. Si rezultati i këtij formimi u bë e mundur ngritja e një Shoqate Kulturore E.D.D, e cila realizoi ekspozitat në Shqipëri dhe Itali, realizoi materialin ilustrativ, aktivitetet didaktike dhe shtypjen e hartës së shpëtimit të zonave arkeologjike.

Ekspedita arkeologjike italiane në Durrës dhe Projekti Pilot "Projektimi dhe realizimi i Parkut Arkeologjik Urban" 2004-2007

Projekti i paraqitur nga Universiteti i Parmës në Ministrisë e Kulturës Rinisë dhe Sporteve për shpëtimin dhe vlerësimin e trashëgimisë kulturore arkeologjike në qytetin e Durrësit u konceptua në tre pjesë. Projekti u mirëprit dhe nga Ministria e Jashtme Italiane si një projekt arkeologjik pilot për vitet 2004, 2005, 2006. Programi parashikon si fazë të parë realizimin e hartës së shpëtimit të zonave arkeologjike si një moment i nevojshëm për përmbylljen e zonës me rrezikshmëri më të madhe; faza e dytë i përket kërkimit në amfiteatrin romak e përcaktuar si zona nyjë për Parkun Arkeologjik Urban me restaurimin dhe vlerësimin e amfiteatrit dhe së fundmi, faza e tretë parashikon realizimin e një udhëtimi nëpërmjet panelave informative dhe vendqendrimeve shlodhëse të vendosura në mënyrë të tillë që të lidhin monumentet kryesore që duken më qartë dhe më mirë për vizitorët dhe banorët e qytetit. Shëtitja e monumenteve do të filloj me termat dhe furrën rrethore, do të vazhdoj me muret e bastionit jugor dhe kullën veneciane, me muret bizantine duke shkuar në këtë mënyrë për në amfiteatër dhe nga amfiteatri do vazhdohet në drejtim të muzeut arkeologjik. Mjetet informative do të shoqërojnë në mënyrë reciproke të gjithë guidën.

Harta e shpëtimit të zonave arkeologjike

Një element thelbësor i planifikimit urbanistik është harta e shpëtimit të zonave arkeologjike, e cila lejon me detaje njohjen e thellësisë, pozicionin dhe natyrën e gjetjeve arkeologjike e si rrjedhojë identifikimin e zonave me risk të madh në të cilat mund të veprohet në bazë të ligjit të ri të tutelës. Realizimi i kësaj harte është bërë me sistemin e informatizuar GIS (Geografic Information System) nga ana e teknikëve italianë dhe shqiptarë dhe është përdorur në Projektin Durrës dhe në projektin Pilot. Harta iu dorëzua në 16 dhjetor 2003 autoriteve shqiptare (Bashkisë dhe Institutit të Monumenteve të Kulturës) në versionin e parë italian dhe në 25 dhjetor 2004 u dorëzua në versionin shqiptar, tashmë e riparë dhe më e integruar.

Studime dhe kërkime në amfiteatër

Për kërkimet e vitit 2007 shko në: Mostra: "Il rilievo dell'anfiteatro di Durazzo: conoscenza di un monumento per la valorizzazione del patrimonio culturale mondiale"- coord. Prof. P. Giandebiaggi - Tirana-Durazzo 15-17 novembre 2007