Në veprat e tyre shkrimtarët latin (Plauto në komedinë Manaekmi v. 258-264 Katulom 36,15) flasin për një qytet kozmopolitan, tregtar, i fuqishëm, joshës e aktivë për kohën në portet e Mesdheut. Këtë fakt e vërtetojnë  edhe shkrimtarë të tjerë si Ciceroni dhe Epistulai, të cilët janë të habitur nga aktivitet e shumta ekonomike të qytetit. Një fakt tjetër i dokumentuar vjen nga letrat e shumta rekomanduese të qytetarëve romak që merreshin me tregti në Durrës drejtuar njeriut më të madh politik, avokatit Marco Tullio Ciceronit, i cili në më shumë se disa raste i ka mbrojtur edhe në gjykatë (Oratio In Pisonem). Në fakt qyteti u zhvillua akoma më tepër pas ndërtimit të rrugës  Egnatia, e cila lidhte Dyrrachium me Selanikun dhe këtë të fundit me Kostandinopojën. Rruga që lidhte Romën me Lindjen u restaurua nën qeverisjen e perandorit Trajan. Gjatë kësaj periudhe u ndërtuan ujësjellësi, amfiteatri, termet publike dhe biblioteka e cila ende nuk është zbuluar. Qyteti romak ka qenë rrethuar me mure, por në fakt ato kanë patur më tepër rol simbolik sesa mbrojtës.

Gërmimet e v. 2001-2002 kanë nxjerrë në dritë mure të periudhës helenistike, romake dhe bizantine. Fazës romake i përket dhe nekropoli (I-IV pas K.) në zonën veriore të qytetit përgjatë rrugës që lidh qendrën me portin romak, mbi kodrinën e vilës Zog, me inventar të pasur dhe varre me dhomë në shkëmb. Kjo zonë vazhdoi të përdorej si nekropol deri në shek. VI-VII pas K. Gjithashtu në zonën lindore të termave është zbuluar një pjesë e shkurtër rruge e ruajtur mirë.

Supozohet që i gjithë qyteti ka patur një strukturë të rregullt, me rrugë që kryqëzoheshin me kënde të drejta dhe distanca të njëjta duke krijuar ishuj të rregullt me orientimin veri-jug sipas praktikës romake. Amfiteatri, që sot është monumenti më i fuqishëm i qytetit romak, zinte këndin jugor të zonës urbane me pozicion marxhinal; është zgjedhur në këtë formë për të evituar problemet e trafikut dhe rregullin publik, ku shpesh gjatë lojrave të gladiatorëve krijoheshin turma të mëdha njerëzish. Periferia e qytetit shtrihej në këtë kohë edhe në zonën e ish Kënetës në të cilën janë gjetur gjurmë ndërtimesh që kanë të bëjnë me një vilë shumë luksoze me skulptura shumë të bukura. Kjo lagje ka funksionuar si e tillë deri në fund të shek. IV pas K. Shkak për shkatërrimin e saj mbase ka qenë tërmeti ujor dhe tokësor i vitin 346 pas K. Strukturat e ndërtimeve përgjatë portit (të portit romak), 7 km drejt veriut, përbënin nevojën alternative të zbarkimit të anijeve me vela, të cilat udhëtonin në periudha të ndryshme të vitit. Këto struktura sot janë të gërryera nga ndryshimet e linjës së bregdetit dhe i atribuohen ndryshimeve të nivelit të detit dhe tërmeteve.

1  2  3  4  5  6  7